Σας καλωσορίζουμε στο Κλειστό (Τσερκίστα)

Η περίοδος από το 1635-1700 υπήρξε η χειρότερη της Τουρκοκρατίας για το χωριό μας αλλά και για την ευρύτερη περιοχή της Ηπείρου. Οι διωγμοί, οι ανυπόφορες πιέσεις, οι φορολογία, οι επιδημικές ασθένειες, οι αρπαγές, οι ληστείες, οι λεηλασίες και οι ληστρικές ομάδες ήταν στην ημερήσια διάταξη. Το αποκορύφωμα αυτής της τραγικής, για τον Τσερκιστιάνο, κατάστασης ήταν η εμφάνιση του φοβερού και τρομερού Έλληνα πειρατή από τη Μάνη, Λυμπέριου Γερακάρη ή Γκιαούρ Μπέη (1645-1696), ο οποίος, αφού πέρασε, λεηλατώντας, με την ένοπλη ομάδα του τον Ισθμό της Κορίνθου και τα ορεινά χωριά της Ρούμελης, εισήλθε στις 27 Αυγούστου του 1696 στην πόλη της Άρτας και μαζί με το πολυπληθές ασκέρι του λεηλάτησε, κατέκλεψε, κατέκαψε και κατέσφαξε, μη αφήνοντας κυριολεκτικά λίθον επί λίθου τόσο μέσα στην πόλη, όσο και στα γύρω χωριά.

Οι κάτοικοι της Άρτας και των χωριών της, αντιδρώντας άμεσα, την 28η Οκτωβρίου του 1696 με γλαφυρό τρόπο διεκτραγώδησαν την επιδρομή του πειρατή Γερακάρη, καταγράφοντας τα γεγονότα σε επιστολή τους, η οποία σώζεται, και αποστέλλοντας την με αντιπροσωπεία προς τον τότε κόμη της Βενετίας (μην ξεχνάμε ότι η «Γαληνοτάτη Δημοκρατία της Βενετίας» δεν έπαψε κατά την διάρκεια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας να ελέγχει, με την συναίνεση των Οθωμανών, λόγω του πανίσχυρου στόλου της, τα παράλια του Ιονίου), ζητώντας την άμεση βοήθεια του Βενετικού στόλου για την αντιμετώπιση των πειρατικών στιφών. Κάτι τέτοιο, ωστόσο, αποζητούσαν και οι Βενετσιάνοι. Να κληθούν σαν «προστάτες» της περιοχής και αμέσως εγκατέστησαν φρουρές στρατιωτών τους σ’ ολόκληρη την Ήπειρο, οι οποίες πληρωνόταν σε ισπανικά ρεάλια. Έτσι αποφασίστηκε όλα τα χωριά της Άρτας να εισφέρουν στους Βενετούς το ποσό των χιλίων πεντακοσίων (1500) ρεαλίων ετησίως, προκειμένου οι τελευταίοι να τους παρέχουν προστασία από τους πειρατές.

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Γερακάρης ξεκίνησε την σταδιοδρομία του ως κωπηλάτης στον Βενετικό στόλο, αλλά από το 1669 που έγινε μπέης της Μάνης στράφηκε εναντίον των Βενετών, με τους οποίους ωστόσο ξανασυμμάχησε το 1696 και χρίστηκε και ιππότης του Αγίου Μάρκου. Τελικά μετά την επίθεσή του στην Άρτα το 1696 οι Βενετοί τον συνέλαβαν και τον φυλάκισαν στην Μπρέσια, όπου και πέθανε σε ηλικία 51 ετών.

Στον σχετικό, λοιπόν, ονομαστικό κατάλογο των χωριών που συμμετείχαν στην καταβολή χρηματικού ποσού για την προστασία τους, ο οποίος συντάχθηκε τον Μάη του 1697 μ.Χ. και αφού ανασύρθηκε από τα Βενετικά αρχεία διασώζεται μέχρι σήμερα, έχουμε την δεύτερη γραπτή μαρτυρία (μετά το μοναστηριακό χειρόγραφο που περιγράψαμε στην προηγούμενη σελίδα) για το χωριό μας, την Τσερκίστα.

Το χωριό μας, λοιπόν, κατά το έτος 1697 εμφαίνεται στον σωζόμενο κατάλογο να καταβάλει προς την Βενετική διοίκηση 3 ρεάλια ετησίως (ρεάλι = ισπανικό χρυσό νόμισμα. Με ένα ρεάλι την εποχή εκείνη αγόραζες 18 οκάδες κρέας), την στιγμή που για παράδειγμα το Βελεντζικό κατέβαλε 25, οι Μελισσουργοί 16, η Ανέζα 43, το Λεβίτσικο 4, η Βρεστενίτσα 12 κ.λ.π.

Επιχειρώντας, λοιπόν, μια συγκριτική επισκόπηση των δύο προπεριγραφόμενων γραπτών αναφορών για το χωριό μας και κυρίως συγκρίνοντας τις χρονολογίες και τα δεδομένα, οδηγούμαστε χωρίς ιδιαίτερη δυσκολία στο συμπέρασμα ότι το «κρίσιμο γεγονός» που οδήγησε στον σχεδόν ολοκληρωτικό αφανισμό του, αναμφίβολα πολυπληθούς και διαδραματίζοντος κεντρικό θρησκευτικό και εμπορικό ρόλο στην ευρύτερη περιοχή, χωριού μας, συνέβη κατά την δεκαπενταετία από το έτος 1680 έως το 1695 μ.Χ., καθώς ο κοινός νους δεν μπορεί να δεχτεί πως ένα χωριό που το 1680 ήλεγχε ως μετόχι του την μονή του Θεοτοκιού και αριθμούσε τουλάχιστον 300 χριστιανικές οικογένειες, δεκαπέντε μόλις χρόνια αργότερα, το 1697, συνέβαλε για την ασφάλεια της περιοχής από τον κίνδυνο των πειρατικών επιδρομών μόνο με το ελάχιστο ποσό των 3 ρεαλίων, όσα δηλαδή κατέβαλαν και άλλα μικρά χωριά, όπως η Γαβριά ή το Κλειδί (Κλείτσοβο τότε), εάν στο μεταξύ κάποιο πραγματικά καταστροφικό γεγονός δεν είχε περιαγάγει το χωριό σε ανυπαρξία.

Συνεχίζεται...