Σας καλωσορίζουμε στο Κλειστό (Τσερκίστα)

Η ιστορία του χωριού μας

Ένα από τα χωριά του Κάτω Ραδοβιζίου είναι και το Κλειστό (Τσερκίστα), που κατά την δεκαετία του 1880, αμέσως δηλαδή μετά την προσάρτηση της Ηπειροθεσσαλίας στο νεοσύστατο Ελληνικό κράτος, ήταν το πρώτο μεθοριακό [στα σύνορα με την Τουρκία] χωριό των Ραδοβιζίων, το οποίο συναντούσε ο επισκέπτης που αποφάσιζε να ανηφορίσει από την πόλη της Άρτας προς τον ορεινό όγκο των Τζουμέρκων ακολουθώντας ανάποδα τον ρου του Αράχθου, ο οποίος αποτελούσε και το φυσικό όριο Ελλάδας-Τουρκίας.

Κατά την μεταβατική αυτή περίοδο, το χωριό μας, σύμφωνα με το πολύτιμο πόνημα, που συνέγραψε το 1884 ο Μητροπολίτης Άρτας Σεραφείμ Ξενόπουλος και φέρει τον τίτλο «Δοκίμιον ιστορικόν περί Άρτης και Πρεβέζης» (εκδόσεις Σκουφά), τελούσε υπό την ιδιοκτησία της ομώνυμης Μονής Τσερκίστας και αποτελούνταν από δεκαπέντε (15) χριστιανικές οικογένειες, υποκείμενες στην Μονή, στην οποία εκκλησιάζονταν και εποπτευόμενες από τον ηγούμενο της Μονής Μελατών, στην οποία υπέκειτο εκκλησιαστικά το χωριό.

Ανατολικά της ιεράς Μονής Θεοτόκου Τσερκίστας, η οποία είχε ανακαινιστεί από τον αρματωλό Κωνσταντίνο Πουλή, σε απόσταση περίπου μισής ώρας, υπήρχαν πολλά ερείπια κατοικιών, καθώς και ένας ναός του Αγίου Νικολάου, καλούμενης της θέσεώς του «Παλαιοχώρι», όπου και εικάζεται ότι υπήρξε κάποτε χωριό, του οποίου το όνομα, καθώς και ο ακριβής χρόνος καταστροφής είναι άγνωστα.

Η ιερά μονή της Θεοτόκου (η «παλιά εκκλησία», όπως την αποκαλούμε σήμερα), η οποία βρίσκεται βόρεια της Άρτας και απείχε απ’ αυτήν μόλις τρεις ώρες (με τα τότε μέσα συγκοινωνίας, άλογα, γαϊδούρια, κάρα κ.λ.π.), αποκαλούνταν και Τσερκίστα, συνωνύμως με το χωριό στο οποίο βρίσκονταν, τιμούσε την κοίμηση της Θεοτόκου. Η εν λόγω μονή ανηγέρθη επί των αρχαίων βάσεών της (γεγονός που σημαίνει ότι στο ίδιο σημείο υπήρχε αρχαιότερος ναός) κατά τα τέλη του δεκάτου ογδόου αιώνα (18ος αι. μ.Χ.) από τον οπλαρχηγό Κωνσταντίνο Πουλή και μέχρι το έτος 1839 είχε υπό την πνευματική της καθοδήγηση το ιδιόκτητο χωρίο μας, αλλά την χρονολογία εκείνη, κάποιος τοποθετημένος επίτροπος, Αρτινός, που ονομαζόταν Θωμάς Ιωάννου, οικειοποιήθηκε, υφαρπάζοντας το με απατηλά μέσα, ένα μέρος του χωριού, αφού μάλιστα κατάφερε να εξασφαλίσει και Αυτοκρατορικό φιρμάνι ιδιοκτησίας. Όταν πληροφορήθηκε τη συγκεκριμένη αρπαγή ο Μητροπολίτης Άρτας, άσκησε αγωγή κατά του άρπαγος και κατάφερε να του αποσπάσει μόνο το μισό τμήμα του καταληφθέντος χωριού. Ωστόσο ποτέ δεν έπαψε να ενεργεί και για το άλλο μισό, το οποίο απάλλαξε τελικά, αφού υποχρέωσε τον άρπαγα να το πουλήσει στην Μονή για 20.000 γρόσια και έτσι αμέσως ολόκληρο το χωριό έγινε κτήμα της Μονής Τσερκίστας, στην οποία μάλιστα διορίστηκε και ως πρώτος ηγούμενος ο ιερομόναχος Αυξέντιος, ενώ οι προηγούμενοι αυτού παραμένουν άγνωστοι.

Στο Πεντηκοστάριο (με την ονομασία αυτή χαρακτηρίζεται το λειτουργικό βιβλίο, που περιέχει τις ακολουθίες που ψάλλονται στο διάστημα από την Κυριακή του Πάσχα μέχρι την πρώτη Κυριακή μετά την Πεντηκοστή) της Μονής, ο, κατά το 1680 ηγουμενεύων, ιερομόναχος Αμβρόσιος, αναφέρει δια χειρογράφου του, ότι η Μονή Θεοτοκίον, η οποία βρίσκεται στην περιοχή Ζερμή (το γνωστό μοναστήρι του Θεοτοκιού δηλαδή), ήταν την εποχή εκείνη (κατά τα μέσα δηλαδή του 17ου αιώνα μ.Χ.) μετόχι της Μονής Τσερκίστας. Κι αν αυτές οι πληροφορίες τις οποίες αντλούμε από τον Σεραφείμ Ξενόπουλου, ήδη από μόνες τους παρουσιάζουν ξεχωριστό ενδιαφέρον, απόλυτη κατάπληξη προκαλεί σ’ εμάς που γνωρίζουμε σ’ όλη του την έκταση το χωριό μας, το γεγονός ότι, σύμφωνα με την ίδια πηγή, όχι πολύ μακριά από το μοναστήρι και το μικρό χωριό της Τσερκίστας (την περιοχή δηλαδή γύρω από την παλιά εκκλησία, την οποία σήμερα αποκαλούμε «παλιό χωριό»), βρισκόταν το Παλαιοχώρι Τσερκίστα (πιθανόν αναφερόμαστε στην περιοχή που σήμερα ονομάζουμε «Παλιοχωράκι» και την γύρω έκταση, δηλαδή ανάμεσα στην «Αγία Παρασκευή», «Πενταδέρφια», «Λάκος», «Πουρνάρια» κ.λ.π.), έρημο και κατεδαφισμένο προ 2 εκατονταετιών (περίπου δηλαδή κοντά στα τέλη του 17ου αιώνα [1680-1690] μ.Χ.), του οποίου ωστόσο τα σωζόμενα ερείπια μαρτυρούν την ύπαρξη «Πολίχνης» (κωμόπολης δηλαδή) παρά κώμης (χωριού), η οποία, κατά τις πληροφορίες που άντλησε ο Σεραφείμ από το χειρόγραφο του Πεντηκοσταρίου, κατοικούνταν παλαιότερα από 300 περίπου χριστιανικές οικογένειες (αν θεωρήσουμε ότι την εποχή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας μια χριστιανική οικογένεια ήταν κατά μέσο όρο πενταμελής, συμπεραίνουμε εύλογα ότι κατά τον 17ο αιώνα και αρκετά νωρίτερα, το χωριό μας κατοικούνταν από τουλάχιστον 1.500 άτομα). Η εποχή ωστόσο και η αιτία της κατεδαφίσεως του χωριού και της εξ ολοκλήρου αποχωρήσεως των κατοίκων από αυτό παραμένει άγνωστη για τον Ξενόπουλο. Έτσι το χωριό μας παρέμενε πλέον υπό την άμεση κυριαρχία της Μονής Τσερκίστας, η οποία από το έτος 1880, με αρχιερατική έγκριση και απόφαση των Προκρίτων, ήταν και λεγόταν μετόχι της Μονής Μελατών.

Επόμενο...